تئاتر مذهبی همدان در تنگنای مالی/ ضرورت توجه ویژه به نمایش های مذهبی و مناسبتی

به گزارش خبرنگار مهر، در سال‌هایی نه چندان دور هنگامی که یک مناسبت ملی یا مذهبی پیش می آمد دست اندرکاران فرهنگی نیز با برنامه ریزی و پیش بینی های خود سعی بر این داشتند که در این ایام برنامه ها و مراسم مناسبی برای علاقمندان خود داشته باشند.

یکی از این برنامه های مهم که با توجه به استقبال مردم و جذب مخاطبان گسترش قابل توجهی یافته و توانست بسیاری از مردم را به خود جلب کند، اجرای نمایش هایی با موضوعات مناسبت‌های ملی و مذهبی در طول سال بود به نوعی که برای هر کدام از این مناسبت‌ها از قبل  برنامه‌های ویژ‌ه‌ای تعریف شده و با اطلاع رسانی های صورت گرفته مخاطبان خود را به سالن های محل اجرا می کشاند.

این همان موضوعی است که امروزه به رغم افزایش تعداد کمی نمایش های اجرا شده در استان و بخصوص شهر همدان متاسفانه کمتر به این حوزه پرداخته شده و در ایام نیز به ندرت برنامه های ویژه ای اجرا شده و یا همان اندک برنامه های روال عادی ادارات ذیربط  که شاید حتی هیچ سنخیتی نیز با مناسبت مورد نظر  نداشته و  در طول سال نیز در حال انجام است بعنوان مراسم خاص معرفی می شوند.

در چنین مواقعی وقتی انتقادهای مردم و منتقدان بیان می‌شود، بیشتر کارگردان‌ها از عدم حمایت های مالی، نداشتن وقت کافی و آماده نبودن فیلمنامه و مشکلاتی از این دست نام می‌برند.

این در حالی است که مثلاَ  اعیاد ولادت ائمه اطهار و یا ماه مبارک رمضان و... یک اتفاق ناگهانی و بدون برنامه ریزی نیست بلکه همه مسلمان‌ها می‌دانند که این ایام  در چه زمانی وجود داشته و زمان آن نیز تا حدودی ثابت است بنابراین هم مسئولان ذیربط و هم هنرمندان و کارگردانان این حوزه به راحتی می توانند برای آن برنامه ریزی داشته باشند.

در سال 92 بیش از 20 عنوان نمایش با بیش از 150 اجرا در شهرستان همدان بروی صحنه رفته که طبق آمار ارائه شده از طرف اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان همدان بیشتر آنها در قالب نمایش هایی با موضوعات طنز و یا کودک و نوجوان بوده اند.

آنچه در نگاه اول از  آمار ارائه شده فوق به ذهن مخاطب می رسد رشد کمی تعداد اجراهای تئاتر در همدان است که بیانگر فعالیت مستمر هنرمندان این حوزه بوده اما نکته اساسی در این میان که نباید از آن غافل شد توجه بیشتر دست اندرکاران و کارگردانان این هنر به ساخت و ارائه نمایش هائی است که بیشتر جنبه طنز و یا کودک دارد که می توان یکی از دلایل آنرا برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان در استان همدان دانست، امری که به عقیده اکثر کارشناسان این حوزه موجب شده کارگردانانی که حتی سابقه و شاید توانائی لازم را در حوزه کودک ندارند به سمت ارائه کار در این حوزه حساس بروند اما این اتفاق علاوه بر تاثیرات منفی که می تواند در حوزه طنز و کودک داشته باشد باعث شده که  سایر حوزه های نمایشی نیز به فراموشی سپرده شوند بطوریکه می بینیم به  بخش نمایش های مذهب و مناسبتی نیز  بسیار اندک توجه شده و نه تنها در همدان بلکه در کل استان نمایش های اجرا شده مناسبتی حتی به تعداد انگشتان یک دست نیز نرسد.

متاسفانه در بسیاری از ایام سال و مناسبت های دینی و مذهب که فرصت مناسبی برای ارائه کارها ارزشی و آشنائی بیشتر جامعه بخصوص نسل جوان با معیارها، ارزش ها و شخصیت های مذهبی و اسلامی است اکثر سالن ها تعطیل و یا نهایتاَ جنگ های شادی با مضمونی تکراری و بسیار کم کیفیت در حال اجراست که بالطبع موجبات تغیر ذائقه مخاطب و جامعه را بسوی نمایش های طنز و کمدی همراه با ساز و آواز فراهم کرده است.

نمایش های مذهبی باید بصورت خاص و ویژه دیده شوند

در همین رابطه یکی از فعالان تئاتر همدان که در زمینه نمایش های مذهبی نیز فعالیت دارند در گفتگو با مهر با بیان اینکه بایدنمایش های ارزشی ومذهبی را در بحث نمایش های خاص بررسی کرد، اظهار داشت: نمایش های مذهبی باید بصورت خاص و ویژه دیده شوند زیرا زمان مشخص و محدود دارند بنابراین باید در درجه اول حمایت مالی خاص نیز داشته باشند که همین مسئله یعنی عدم حمایت مالی از این حوزه باعث شده که بیشتر کارگردان های همدان به سمت نمایش های گیشه ای بروند تا بتوانند هزینه های خود را تامین کنند.

سعید باغبانی گفت: از طرف دیگر عدم وجود سالن های مخصوص اجراهای بزرگ واقعاَ دست کارگردان ها را برای کار بسته و ما سالن مختص تعزیه و یا یک پلاتوی استاندارد و مناسب برای اینگونه نمایش ها نداریم.

وی با تاکید بر این که متن و نمایشنامه های خوب در این زمینه اندک است، افزود:بیشتر متن های موجود سطحی و به نوعی به اصل کار نپرداخته و تحقیق و مطالعه لازم را ندارند و همه این عوامل باعث شده که کارگردان ها چندان رغبتی در این بخش نداشته باشند.

باغبانی ادامه داد : باید از طرف متولیان امر که شامل همه ارگان ها و دستگاه ها می شود بستر های لازم مهیا شده و برنامه ریزی های لازم انجام گیرد و در درجه اول با تامین اعتبار لازم نسبت به سفارش ساخت نمایش های قوی اقدام شود.

وی که نمایش "کربلا بی شمر" را در سال گذشته بروی صحنه داشت، اضافه کرد:  بعنوان مثال برای این کار به رغم استقبال خوبی که از نمایش شد،  تنها مبلغ ناچیزی از طرف اداره ارشاد به ما اعطا شد که  آنهم صرف پرداخت هزینه دستمزد بازیگرانم شد در حالیکه هزینه های ساخت دکور و لباس هنوز باقی مانده و به نوعی بدهکار مردم هستم و هیچ ارگان یا نهاد دیگری از جمله دفتر استقرار گروه های تهران حمایتی از ما نکرده است.

کارهای مذهبی و تعزیه متولیان متعددی دارد

یکی دیگر از کارگردان های تئاتر همدان  که سابقه طولانی در ارائه نمایش های مذهبی دارد گفت:  باتوجه به اینکه کارهای مذهبی و تعزیه متولیان متعددی دارد، تکلیف و شرایط زیاد مشخص نیست و به عبارتی با توجه به وجود سلیقه های مختلف کارگردان ها نیز بلاتکلیف بوده و کمتر وارد این حوزه می شوند بخصوص در رابطه با گروه های بازبینی آثار  که معمولا با هنرمندان هماهنگی لازم را ندارند.

بهنام میرزایی ادامه داد: بعنوان مثال این افراد باید به طرح های ارائه شده در این بخش نیز اجازه بازبینی بدهند و فقط منوط به ارائه متن از طرف گروه نباشند زیرا که در صورت محقق شدن این امر خیلی از کارها از طرح به متن رسیده و می توانند موفق باشند.

بهنام میرزائی گفت: از طرفی جائی مثل حوزه هنری که به نوعی متولی اصلی حوزه مذهبی است هیچ برنامه و کار ارزشی و دفاعی در این زمینه نداشته و حتی حمایتی از گروه ها نیز بعمل نمی آورد بنابراین می بینیم که در اکثر مناسبت ها و ایام مذهبی سالن ها تعطیل هستند.

وی با انتقاد از موازی کاری برخی ارگان ها در فعالیت های فرهنگی و هنری افزود: دستگاه های متعددی هستند که اقدام به برگزاری جشنواره می کنند که بعد از آن رها شده و هیچ خروجی و نتیجه مثبتی به همراه ندارد لذا  بنده در جشواره نمایشنامه نویسی حجاب سال گذشته به همراه یکی دیگر از هنرمندان استان حائز رتبه برتر شدیم در حالیکه پس از آن هیچ کس سراغی از ما نگرفته و اتفاق خاصی هم نیفتاد در حالیکه باید با توجه به نیاز شدید جامعه کنونی به  استفاده از ارزش های والای مذهبی در مقابل هجمه های فرهنگی دشمنان بیش از گذشته به این حوزه بها داده شده و پر رنگ تر  مورد توجه ویژه قرار گیرند.

میرزائی با بیان اینکه در حال حاضر دامنه فعالیت گروه های نمایشی همدان معین و به نوعی مذهبی کارهای استان که تعداد آنها از انگشتان یک دست نیز بیشتر نیست  مشخص می باشند، افزود : باید هرچه سریعتر از یک جائی کار شروع شده و با تامین اعتبارات لازم به افراد خبره و مستعد این حوزه بها داده شده و سفارش ساخت نمایش های مذهبی داده شود تا این افرادبا توجه به تجربه، دانش و استعداد هائی که دارند بتوانند در طول سال کارهای خود را برای نمایش آماده نمایند.

در حوزه نمایش های مذهبی توسط مسئولین شعار و وعده های فراوانی داده شده است

بهرام دوست قرین نیز در گفتگو با مهر اظهار داشت:  باتوجه به اینکه نمایش های مذهبی توسط ادارات و ارگان های ذیربط مورد حمایت مالی قرار نمی گیرند  و قاعدتاَ بلیط فروشی نیز برای آنها صورت نمی گیرد حتی هزینه های دکور،  لباس  و... نیز تامین نمی شود چه برسد به دستمزد بازیگران و سایر موارد لذا تا این معضل برطرف نشود نمی توان امیدی به ساخت آثار بیشتر و رونق این بخش از هنر نمایش داشت.

این کارگردان مطرح استان همدان گفت:  البته در این حوزه توسط مسئولین شعار زیاد داده شده، جلسات متعددی برگزار و قول های فراوانی نیز داده می شود ولی در عمل هیچ اتفاقی نمی افتد و بندرت اداراتی مثل بنیاد شهید هستند که حداقل یک کار مقاومتی را در دستور کار و برنامه سالانه خود قرار می دهند که بازهم این عمل در این شرایط جای امیدواری دارد.

دوست قریت تاکید کرد: البته این امر تنها وظیفه اداره ارشاد نبوه و همه ارگان ها و ادارات ملزم به ارائه راهکار و همکاری های لازم چه در بعد مالی و چه در سایر امور هستند و هر اداره ای در حد توان و تخصص خود می تواند در این حوزه نقش داشته باشد.

وی گفت: بعنوان مثال سازمانی همچون شهرداری می تواند در زمینه نصب بنرهای تبلیغاتی و اطلاع رسانی در سطح شهر در امور فرهنگی و هنری نقش موثری داشته باشد و یا صدا و سیما با ارائه تبلیغات و زیرنویس های مناسب اطلاع رسانی لازم را داشته باشد.

استقبال از نمایش های مذهبی بی نظیر است

این پیشکسوت تئاتر که نمایش هاجر (ع) را در سال گذشته د رکارنامه هنری خود  داشت ادامه داد: به رغم اینکه گفته می شود تئاتر ارزشی مخاطب ندارد برای اجرای هاجر همه روز بیش از 500 نفر مخاطب داشتیم و همه اقشار مردم از جمله خود مسئولان نیز در سالن حضور داشتند و استقبال خوبی صورت گرفت بنابراین امسال نیز  مشغول آماده سازی نمایش "پروانه و درخت" هستم که کاری مقاومتی و به سفارش بنیاد شهید همدان بوده و در جشنواره صاحب دلان نیز پذیرفته شده است.

بدون شک نمایش های مذهبی و مناسبتی به دلیل اهمیت ویژه‌ای که در بعد فرهنگی و مذهبی دارند نیازمند توجه ویژه‌ای بوده و باید مسئولین به ویژه  ادارات متولی مراسم و آیین‌های مذهبی و فرهنگی بر تقویت باورهای مذهبی از طریق ترویج و تبیین این باورها میان اقشار مختلف مردم خصوصا جوانان بیش از پیش تلاش نمایند.     

لذا در چنین فضا و شرایطی که دشمنان قصد کم‌رنگ کردن ارزش‌های مذهبی و فرهنگی را میان جوانان دارند شرکت این قشر در مراسم‌ و اجرای برنامه‌ها توسط آنان از اهمیت و ارزش ویژه‌ای برخوردار بوده و با توجه به  حضور گرم جوانان و خانواده ها در استقبال از نمایش های اجرا شده چند سال اخیر باعث تأسف است که این سیل خروشان نیروهای خلاق، در مسیر درستی مورد استفاده قرار نگرفته و بسوی فرامین ارزشمند مذهبی کشور هدایت نشوند بنابراین لازم است مدیران فرهنگی استان در سالی که همراه با فرهنگ نامگذاری شده نگاه عمیق‌تری نسبت به تئاتر مذهبی داشته و با ایجاد شرایط مطلوب، زمینه را برای تولید کارهای فاخر ارزشی فراهم کنند